De gevolgen van onduidelijke taal: een rechtszaak in de VS

In de staat New Hampshire in de Verenigde Staten, voerden de Republikeinen een nieuwe wet in. Wilde je je als kiezer registreren in New Hampshire? Dan moest je een formulier invullen met de obscure naam “Verifiable Action of Domicile.” Daarmee kon je bewijzen dat je in New Hampshire woont. Het probleem was: het formulier was zo onduidelijk dat het voor veel mensen te moeilijk werd om zich te registeren als kiezer. Met name jongeren, die vaak Democratisch stemmen, waren hier de dupe van.

Was het misschien de intentie van de Republikeinen om het mensen moeilijk te maken om te stemmen? Precies daarom klaagden verschillende groepen samen de staat New Hampshire aan.

Een rechtszaak over begrijpelijke taal

Een rechtszaak over begrijpelijke taal dus. Het werd een grote rechtszaak, er werd zelfs een expert over begrijpelijke taal opgeroepen als getuige. Uiteindelijk oordeelde de rechter dat de formulieren inderdaad onnodig moeilijk waren. En dat ze een onredelijke drempel waren voor het recht om te stemmen. Met andere woorden: omdat de formulieren onbegrijpelijk waren, sluiten ze mensen buiten. Met alle gevolgen van dien.

Een voorbeeld dichter bij huis: je reisverzekering

De situatie van New Hampshire is natuurlijk extreem. En als je zelf schrijft, sluit je niet bewust mensen buiten. Maar toch: taal is nooit neutraal. Dat geldt niet alleen voor politieke formulieren, maar ook gewoon voor je reisverzekering.

Stel, je hebt op reis een ongeluk gehad en je moet naar het ziekenhuis. In veel voorwaarden van reisverzekeringen staat dat je dit direct moet melden, anders krijg je geen vergoeding. Jij hebt deze informatie alleen gemist, want het stond verstopt op pagina 25 van de algemene voorwaarden.

Dit is geen detail. Dit bepaalt of je recht hebt op geld, of dat je met hoge kosten blijft zitten. Juist daarom is begrijpelijke taal zo belangrijk. Want in een begrijpelijke tekst staat deze informatie bovenaan, en niet verstopt tussen andere afspraken. Als je als lezer niet meteen ziet welke actie er van jou wordt verwacht, kan je die actie simpelweg niet nemen – en blijf je dus in dit geval met al die ziekenhuiskosten zitten. Terwijl je wel verzekerd was!

Taal heeft gevolgen

Taal is niet neutraal. Taal bepaalt wie er meedoet en wie niet. Als een tekst onduidelijk is heeft dat soms grote gevolgen: je moet torenhoge ziekenhuiskosten betalen. Of zelfs: je kunt niet stemmen.

Begrijpelijke taal gaat dus niet over ‘versimpelen’ of ‘jip-en-janneketaal’. Het gaat erover dat iedereen mee moet kunnen doen. Dat iedere lezer de informatie kan vinden die die nodig heeft. Zodat die kan doen wat die moet doen.

Meer weten?

Wil je meer weten over de rechtszaak over kiezersregistratie? Lees dan het interview met Deborah Bosley, de ‘plain language expert’ die getuige was in de zaak in de VS.

Wil je meer weten over begrijpelijke taal? Scroll dan vooral eens door onze kennisbank. We plaatsen regelmatig nieuwe blogs over begrijpelijke taal. Of neem contact op met onze collega Clarissa de Vries. Bel 0345 544 832, of stuur een mail naar clarissa@bureautaal.nl.